Bir ülkenin üretme kapasitesi uzun
vadede artarken kısa vadede çeşitli etmenlerden dolayı gayri safi milli hasıla
üretimi büyümesi oynaklık gösterebilir.Buna bağlı olarak şirketlerin
karlılıkları ve değerleri biraz daha fazla oynaklık gösterir.Şirketler ekonomik
faaliyet içerisinde genelde kaldıraçlı durumdadırlar.Bu yüzden ekonominin
yaşadığı negatif ya da pozitif döngüleri
çarpan etkisi ile yaşamaları da doğal bir gerçekleşme olur.Ancak milyonlarca
yatırımcının duygularıyla hareket eden hisse piyasaları bu döngüleri daha çok
abartarak hatta bazen çılgınlık
boyutunda yaşar.Aşağıdaki grafikte Türk ekonomisin yıllık büyümesine ve reel
yıllık borsa getirilerine bakalım.Türk ekonomisi dediğimiz şey kabaca
ürettiğimiz mal ve hizmetler toplamı.Borsa İstanbul şirketleri de bunun önemli
bir kısmını yapıyor.Teorik olarak şirket değerlerini de büyük oranda bu
üretilen mal ve hizmetler belirliyor.Borsa hareketlerinin ekonomide üretilen
mal ve hizmetler performansından ne kadar ayrışabildiğini grafik bize
gösteriyor.Şirketlerin değerlerini belirleyen ekonomik faaliyetler aslında
hisse piyasası gibi çok dalgalı değil.
Peter Lynch’in sözleriyle
söylersek hisse fiyatları şirket değerlerinden çok daha fazla oynaktır. Bu
yüzden eğer yatırımcı günlük hisse fiyatları yerine uzun vadeli şirket değerine
odaklanabilirse hisse yatırımı yatırımcı açısından daha yönetilebilir
olacaktır.
Hisse borsalarının
getirilerinin vade uzadıkça pozitife
döndüğünü ve hatta bu aşırı oynak piyasanın 5-10 yıl vadelerde neredeyse hiç
negatif getiri üretmediğini görmek şaşırtıcı gelebilir.Piyasaların doğasından
kaynaklanan kısa vadeli bu oynaklık yerini uzun vadede reel ekonomideki
gerçekleşmelere bırakır.Bu yüzden de kurumsal ya da bireysel yatırımcıların
yatırım alokasyon kararlarında kısa vadeli oynaklığı parametre olarak kabul
etmesi uzun vadeli bir hisse yatırımcısının elindeki en büyük koza dönüşür.
Eğer risk, kısa vadeli fiyat hareketleri olarak değil de uzun vadeli değer
kaybı olarak görülebilirse hisse fiyatları birçok yatırımcıdan daha iyimser bir
şekilde fiyatlanır ve hisse piyasalarının oynaklığına tahammül artar.
Hisse borsasının sürekli müzayede sistemiyle alınıyor
ve satılıyor olmasının sonucu kaçınılmaz olarak bir oynaklık yaşanır.Aslında bu tamamen algıya
bağlı göz ardı edilebilir bir oynaklık.Diyelim ki halka açık olmayan bir
şirketin ortağısınız.Hisseler hergün dalgalanmadığı için şirketinizin değerinde
de bir oynaklık yaşamazsınız.Ama yok eğer halka açık bir
şirket ortağı iseniz hiç bitmeyen bir haber akışına reaksiyon veren milyonlarca
yatırımcının piyasaya ilettiği alım satım emirleriyle şirketinizin hisse
fiyatlarında büyük bir oynaklığa maruz kalırsınız.
Halka açık bir çok şirketin ana hissedarı olan sayın Rahmi
Koç şirketlerini günlük değerlendirmediği için piyasa aktörlerinin yarattığı bu
kısa vadeli aşırı oynaklığı umursuyor mudur sizce?Tabii ki hayır.Aynı şekilde
bir şirkete ortakmış gibi uzun vadeli bir perspektifle yatırım yapmış olan bir
hisse yatırımcısı da bu yüzden piyasaların kısa vadeli bu oynaklığını umursamayabilir.Bu
yönetilebilir bir şey.
Sahip olunan bir gayrimenkulü düşünelim.Bir hisse
senedi piyasasını etkileyen çoğu etmen aynı şekilde gayrimenkul piyasasını da
etkiler.Ama sahip olunan arsa, dükkan ya da evimize sürekli alım satım emirleri
giren milyonlarca yatırımcı olmadığı için bu varlık sınıfında bu oynaklığı
yaşamayız.Eğer içinde oturulan konuta da
birileri her saniye alım ya da satım emirleri giriyor olsa oturduğumuz ev bile
çok oynak bir yatırım aracı olabilirdi.Hisse yatırımcısı da kendisini
gayrimenkul yatırımcısı gibi uzun vadeli görür ve yaşanan kısa süreli dalgalanmayı
bu şekilde değerlendirirse hisse yatırımını yönetmesi de daha kolay olur.
Hisse yatırımcısının en büyük dayanağı kısa vadeli oynaklıktan dolayı yüksek risk primiyle fiyatlanan hisse senedinde uzun vadede kazanmaktır.Çünkü hisse senetleri uzun vadede bu kadar yüksek risk primini hak edecek bir oynaklığa sahip değiller. Riski, kısa vadeli fiyat hareketleri olarak değil de uzun vadeli değer kaybı olarak görebilmek iyi bir hisse yatırımcısı olabilmenin anahtarıdır.
Yatırımcı ya aşırı oynaklıkta
alım satım yapayım derken kaybeder ya da kötüleyen bir iş modeline sahip olan veya
değerinden çok yüksek fiyata çıkarılmış şirket hissesinde kaybeder.İyi bir
şirkette uzun vadeli yatırımcı olanın kaybettiğini görmedim.
