BES HİSSE SENEDİ VE ÇOCUKLAR

 

Son zamanlarda hisse fonlarının ve BES’in büyümesi Türk sermaye piyasaları açısından güzel bir gelişme.Umarım bundan sonrasında Türk tasarruf sahipleri şirketlerin uzun vadeli bu gelişiminden paylarını daha çok alabilirler.Yatırımcı tabanı ne kadar yaygın olursa halka açık şirketler kanalıyla ekonomideki katma değer üretimi de o kadar genele yayılmış olur.BES de bunun için ideal bir sistem.Hatta BES; hisse yatırımı konusunda daha önceki blog yazılarımda önerilenlerin hepsini tek başına sağlayan bir platform. Hisse senedi yatırımı BES fonları kanalıyla  yapıldığı takdirde bilinçsiz bir şekilde doğrudan hisse almak yerine kollektif yatırım kuruluşları vasıtasıyla yapılır.Kısa vadeli oynaklığı bertaraf etmek üzere zamana yayılmış alımları mümkün kılar.Emekliliğe kadar birikimleri sistemde tutarak uzun vadeli bir yatırım perspektifi sunar.Farklı varlık sınıflarındaki fonlar vasıtasıyla da yatırımcıya dengeli bir portföy dağılımı yapabilmesini sağlar.

BES’teki portföy dağılımı hususunda da belki bazı şeyler söylemek lazım.BES uzun vadeli bir birikim sistemi olmasına  rağmen sistemdeki dağılıma bakıldığı zaman hisse fonların oranının hala az olduğunu görebiliyoruz.Son dönemde reel faizin çok yüksek oranda negatif olması bu dağılımı daha radikal bir şekilde değişmesini gerektirirdi.Ama görünen o ki bu değişim gerektiği gibi yaşanmamış. Daha önceki yazılarımda hisse senedi için; uzun vadedeki yüksek reel getirisi nedeniyle portföyümüzün forvet oyuncudur demiştik.BES’teki takım kuruluşunun ise genelde aşırı defansif olduğunu söyleyebiliriz.Aşırı defansif olmak özellikle reel ve nominal faizlerin düşük olduğu bu dönemde beklentinin aksine kalemizde çok gol görmek anlamına gelebilir. Negatif reel faizler günün sonunda tasarruf sahiplerinden borçlulara kaynak transferi anlamına gelir.Dünyadaki genel borçlanma dinamikleri de gözönüne alınırsa bu eğilim uzun da sürecek gibi duruyor.Bugünlerde başta dolar olmak üzere bir değer biriktirme aracı olarak para birimlerinin tartışılmasının arkasında da bu yatıyor.Bu yüzden hisse senedi fonlarının BES birikimlerinde daha fazla yer verilmesi uzun vadede tasarruf sahibi açısından iyi sonuçlar getirecektir.Yine önceki yazılarda bileşik faizin zamana bağlı olarak nasıl quadratik şekilde çalıştığını görmüştük.

BES’in bir ucunda hiç portföy dağılımı yapılmadan sadece sabit getirili yatırım araçlarından oluşan ve bu yüzden TCMB politika faizinin ve bono getirilerinin normal olmayan bir şekilde aşırı negatif getirisinden olumsuz etkilenen ve bu yüzden benim BES’im birşey kazandırmıyor diye şikayet edenler diğer bir uçta da çok sık portföy dağılımı yapan tasarruf sahiplerini görüyoruz.Sistem şimdi yılda 12 defa portföy dağılımında değişiklik yapma hakkı tanıyor.Bu esnekliğin de çok fazla olduğunu düşünüyorum.Stratejik portföy dağılımı bu kadar sık ve radikal biçimde değişmez.Yoksa iş piyasa zamanlamasına ve al-sata döner ki bundan da yine uzun vadede tasarruf sahibi zararlı çıkar.

BES daha iyi bir şekilde çalışabilir elbette ama yine de tasarrufların değerlendirilmesi ve hisse senedi yatırımı için elimizdeki en ideal sistem.Devlet üstelik yüzde 30 da katkı desteği sağlıyor.Bu tasarruf sahibi için bulunmaz bir fırsat. Hisse senedi yatırımını devlet katkı sınırlarının sonuna kadar BES hisse fonlarıyla yapmak  ve daha fazlası için de bu varlık sınıfındaki diğer kollektif yatırım araçlarını kullanmanın yatırımcı için iyi bir tercih olduğunu düşünüyorum.

Çocukların BES’e dahil edilmesi de bence ayrıca önemli.Yatırımlar ne kadar erken başlarsa bileşik faizin quadratik getirisinden o kadar yararlanılmış olur.Çocuklar için oluşturulan BES portföyünde hisse fonların oranı daha da yüksek tutulabilir. ABD’de tasarruflarda hisse dağılımında şöyle bir hesap yapmanın yaygın bir uygulama olduğunu söyleyebiliriz:Eğer yaş 20 ise bu 100’den çıkarılır ve yüzde 80 oranında hisseye alokasyon yapılır.Diyelim ki yaş 50 olsun bu oran yüzde 50'ye düşer.Bu elbetteki bir kural değil ve Türkiyenin gerçeği de başka olabilir ama bu uygulama pratiği tasarruf sahibi ne kadar genç olursa o kadar hisse senedine yatırım yapılmasının iyi olabileceği konusunda fikir verir bize.Ne kadar erken başlanırsa ve hisse senedine ne kadar yüksek alokasyon yapılırsa çocuklar büyüdüklerinde bileşik getiriden o kadar çok yararlanmış olurlar.

Çocukların gelecekte toplu bir birikime sahip olmasını sağlaması yanında BES sahibi olmak çocukları finansal okuryazarlık konusunda da geliştirir. Türkiye’de çocuklarımıza derslerde hayattan kopuk şeyler öğretmeye bayılıyoruz.Hele bazı ailelerde çocuğun yanında para konuşmak bile ayıp sayılır.Böyle davranarak aslında onları hayatla ilgili en temel bilinçten de yoksun bırakmış oluyoruz.Çocuklara açılacak  küçük bir yatırım hesabı onu hayata daha iyi hazırlayacak büyük bir farkındalığa yol açar.Çocuk parayı kumbaraya attığı zaman bunun bir tasarruf olduğunu ama tahvile ya da hisseye koyduğu zaman ise bir yatırım olduğunu öğrenir.Farklı yatırım araçları hakkında bilgi sahibi olur.Paranın bir zaman değeri olduğunu kavrar. Bunlar onun önündeki yaşamında ister doktor,ister mühendis isterse yaratıcı mimar olsun çok önemli olacaktır.