Borsa Yatırım Fonları

Borsa Yatırım Fonları (BYF) bir endeksi baz alan, baz aldığı endeksin performansını yatırımcılara yansıtmayı amaçlayan ve payları borsalarda işlem gören yatırım fonları. Fonun içerisindeki hisse senedi portföyü, baz alınan endeksin içeriğinin bire bir kopya edilmesi ile oluşturulur. Payları işlem gördüğü borsalarda işlem saatleri içinde alınıp satılabilir. Böylece pahalı araştırma departmanlarına ve havalı portföy yöneticilerine ihtiyaç duymaz.Bu yüzden de çok düşük maliyetlidir.Endeks içeriği sürekli yenilendiği ve kötü performans gösteren şirketler endeksten çıkıp yerine iyi performans gösteren şirketler girdiği için de yatırımcı doğal bir seleksiyondan da yararlanmış olur. 

Bunun dışında yatırımcıya tematik akıllı yatırım yapma olanağı da verir.BYF’ları zaten çok makul ve basit bir finans mühendisliği.Diyelim ki altın yatırımı yapmak istiyorsunuz;fiziki olarak alsanız saklama,sigorta gibi dertleriniz olur.Gümüş almak isteseniz bu zaten fiziken  çok mümkün değil.Bunları vadeli kontratlarla alsanız takip etme ve vade bitiminde yenileme sorunuyla karşılaşırsınız.Halbuki yatırımcılar bu varlıklara bir borsa yatırım fonuyla operasyonel olarak çok daha zahmetsiz bir şekilde yatırım yapabilirler. Bizde mesela değerli metal,emtia,yabancı menkul varlık sınıflarında yatırım fonları hala çok yüksek yönetim ücretleri uyguluyorlar.Bir altın yatırım fonunda ortalamada yıllık yüzde 2-2.5 yönetim ücreti söz konusu.Bu altın yatırımcısının altın bazında yılda yüzde 2-2.5 para kaybettiğini gösterir.Para uyumaz derler.Fon yönetim ücretleri de uyumaz.Bu yüzden düşük yönetim maliyetleri olan büyük borsa yatırım fonlarına yatırım yapmak yatırımcı için gerçekten de iyi bir seçenek.

Ya da bilmediğiniz bir ülkede hisse senedi yatırımı yapmak istiyorsunuz;hangi şirketlere yatırım yapacaksınız? Çin’e yatırım yapmayı düşünüyorsunuz mesela oradaki şirketleri nereden bilecek ve takip edebileceksiniz.Bir Çin endeksi BYF ile bunu kolaylıkla yaparsnız.Ya da  yenilenebilir enerjinin gelecekte önemli olacağını mı düşünüyorsunuz? Bu temada oluşturulmuş bir endeksi takip eden BYF’na yatırım yaparsınız.Yapay Zeka yatırımı,mikroçip,sağlık sektörü,turzim ya da elektrikli araba aklınıza ne gelirse farklı tematik yatırımlara BYF’ları aracılığıyla makul maliyetlerle yatırım yapılabilir.Ya da temettü verimliliği yüksek şirketler temasına yatırım yaparak hisse seçiminde önemli bir kalite filtresi koyarak hisse yatırımı yapılabilir.

Bu çeşitliliğ,işlem yapma kolaylığı ve maliyet verimliliği sayesinde bütün dünyada BYF’ları hem büyümeye hem de çeşitlenmeye devam ediyorlar.Gelişmiş piyasalara baktığımız zaman yatırım fonları sektörünün net olarak borsa yatırım fonları lehine geliştiğini görüyoruz.BYF’larının büyüklüğü yaklaşık 12 trilyon dolara; hisse varlık sınıfında toplam hisse piyasasının yaklaşık yüzde 10 büyüklüğüne de ulaşmış durumda.

Ancak BYF’larının bu kadar büyümesi piyasa oynaklığı açısından bir sorun da olmaya başlayabilir. Risk yönetimi açısından aktif olan diğer fonlara göre bu fonların yatırımcılarının getiriye çok duyarlı olması,hızlı hareket etmesi ve sürü hareketine daha fazla maruz kalıyor olması piyasalarda dalga boyunu arttırıp tepe ve çukurları derinleştirici etki yaratabilir.

Örneğin küçük şirketler borsa yatırım fonunu düşünün.Küçük piyasa değerli şirketlerin hisselerinin genelde işlem hacimleri de düşük olur.Bu borsa yatırım fonuna satış geldiği zaman dolaylı olarak bu şirket tahtalarına da satış gelmiş olacak.Bu tarz borsa yatırım fonlarına normalde bu şirketlere yatırım yapılmayacak kadar talep gelecekte olabilir.Ya da hali hazırda gelmiş de olabilir. Eğer öyleyse satışlar bu durumda nasıl karşılanacak?

Örneğin özel sektör tahvil BYF’ları şimdilerde oldukça popüler.2009’da 10 milyar dolarlardan şimdi trilyon dolarlara erişmiş durumda.2009 tahvil krizini bir de bu haliyle yaşandığını düşünün.Allah Muhafaza!

 

Altın üretici şirketleri parasal gevşeme döneminde bildiğiniz gibi popüler oldular.Hisse endeksiyle farklı yönde hareket edebilme potansiyelleri nedeniyle portföy dağılımında önemli bir yerleri var.Hem altına hem de hisseye tek enstrümanla aynı anda yatırım yapabilme düşüncesiyle de yatırımcı nezdinde çok talep gördüler.Bu da altın madeni şirketleri temalı borsa yatırım fonlarının büyümesine neden oldu.Altın üreticileri borsa  yatırım fonları hali hazırda altın üretici şirketlerin yaklaşık yüzde 15-20’sine yatırım yapmış durumdalar. Ama bu talep tersine dönerse bu tahtalardaki yangını bir düşünün.

 

Yani borsa yatırım fonları yatırımcı için iyi bir yatırım alternatifi olmakla birlikte bazı popüler temalar sayesinde bazı borsa yatırım fonlarının likit olmayan varlıklara yatırım yapmış likit yatırım araçlarına dönüşmüş olma ihtimalleri var. Şimdiye kadar onlar varken de önemli düşüşler yaşadık ama bu büyüklükleriyle daha henüz büyük çöküş yaşamadık.Bunların piyasa çöküşlerini nasıl etkileyeceğini ve çöküşlerden nasıl etkileneceğini de yaşayarak göreceğiz.